**Sơn Tinh, Thuỷ Tinh: Từ Thực Tế Lịch Sử Đến Huyền Thoại - Liệu Diễn Xướng Lễ Hội và Ghi Chép Thân Tích Có Phải Là Nguyên Nhân Chính?** ##
Truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là một trong những câu chuyện dân gian nổi tiếng nhất Việt Nam, phản ánh cuộc đấu tranh giữa con người với thiên nhiên, giữa sức mạnh của núi non và nước lũ. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Liệu hiện tượng truyền thuyết hóa/ thần thoại hóa trong câu chuyện này có phải là do diễn xướng lễ hội và việc ghi chép thân tích trong đền miếu như giả thuyết đưa ra hay không? Để trả lời câu hỏi này, cần phân tích kỹ lưỡng các yếu tố liên quan. Thứ nhất, diễn xướng lễ hội có thể góp phần tạo nên sự huyền thoại hóa. Các nghi lễ, điệu múa, trang phục và lời thoại trong lễ hội thường mang tính biểu tượng, phản ánh những quan niệm, niềm tin của cộng đồng. Việc diễn xướng những câu chuyện về Sơn Tinh, Thuỷ Tinh trong lễ hội có thể đã góp phần củng cố và lan truyền những yếu tố thần thoại, khiến câu chuyện trở nên huyền bí và thu hút hơn. Thứ hai, việc ghi chép thân tích trong đền miếu cũng có thể đóng vai trò quan trọng. Những câu chuyện được ghi chép trong đền miếu thường được xem là những câu chuyện có thật, được truyền lại từ đời này sang đời khác. Việc ghi chép những câu chuyện về Sơn Tinh, Thuỷ Tinh trong đền miếu có thể đã góp phần tạo nên sự uy tín và tính xác thực cho câu chuyện, khiến nó trở nên đáng tin cậy hơn trong mắt người dân. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng diễn xướng lễ hội và ghi chép thân tích chỉ là những yếu tố góp phần tạo nên hiện tượng truyền thuyết hóa/ thần thoại hóa, chứ không phải là nguyên nhân duy nhất. Cần phải xem xét thêm những yếu tố khác như: * Sự kiện lịch sử: Có thể những câu chuyện về Sơn Tinh, Thuỷ Tinh được dựa trên những sự kiện lịch sử thực tế, như những trận lũ lụt, hạn hán, hay những cuộc chiến tranh giữa các bộ lạc. * Quan niệm dân gian: Những câu chuyện dân gian thường phản ánh những quan niệm, niềm tin của cộng đồng về thế giới tự nhiên, về thần linh, về cuộc sống và cái chết. * Sự sáng tạo của người dân: Những câu chuyện dân gian thường được truyền miệng và được sáng tạo, bổ sung thêm những chi tiết mới theo thời gian. Do đó, việc khẳng định diễn xướng lễ hội và ghi chép thân tích là nguyên nhân chính của hiện tượng truyền thuyết hóa/ thần thoại hóa trong trường hợp Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là điều cần phải xem xét kỹ lưỡng. Có thể những yếu tố này đã góp phần tạo nên sự huyền thoại hóa, nhưng không thể phủ nhận vai trò của những yếu tố khác. Kết luận: Hiện tượng truyền thuyết hóa/ thần thoại hóa trong câu chuyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là kết quả của nhiều yếu tố phức tạp, trong đó diễn xướng lễ hội và ghi chép thân tích chỉ là một phần. Để hiểu rõ hơn về hiện tượng này, cần phải tiếp tục nghiên cứu và phân tích sâu hơn những yếu tố liên quan.