Vai trò của ý thức trong cuộc sống hàng ngày
Ý thức có tính độc lập tương đối và tác động trở lại thế giới vật chất. Ý thức là sự phản ánh thế giới vật chất vào trong đầu óc con người. Mặc dù ý thức và vật chất có quan hệ tương đối độc lập, ý thức vẫn phụ thuộc vào vật chất. Ý thức không thể tồn tại mà không có vật chất. Ý thức có quy luật vận động và phát triển riêng, không chỉ phụ thuộc vào vật chất. Một khi ý thức ra đời, nó có "đời sống" riêng và có thể tác động trở lại thế giới vật chất. Sự tác động của ý thức đối với vật chất phải thông qua hoạt động thực tiễn của con người. Nhờ hoạt động thực tiễn, ý thức có thể làm biến đổi những điều kiện và hoàn cảnh vật chất, thậm chí tạo ra "thiên nhiên thứ hai" phục vụ cho cuộc sống của con người. Tuy nhiên, ý thức không thể tự biến đổi hiện thực. Vai trò của ý thức thể hiện ở chỗ nó chỉ đạo hoạt động và hành động của con người. Ý thức có thể quyết định làm cho hoạt động của con người đúng hay sai, thành công hay thất bại. Xã hội càng phát triển, vai trò của ý thức càng to lớn, đặc biệt là trong thời đại thông tin, thời đại của tri thức và cuộc cách mạng khoa học và công nghệ. Tri thức khoa học đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp. Từ mối quan hệ giữa vật chất và ý thức trong triết học Mác Lênin, chúng ta có thể rút ra nguyên tắc phương pháp luận là tôn trọng tính khách quan và kết hợp phát huy tính năng động chủ quan. Trong hoạt động thực tiễn và nhận thức, chúng ta phải xuất phát từ thực tế khách quan, từ những điều kiện và tiền đề vật chất hiện có. Chúng ta cần tránh chủ nghĩa chủ quan và chủ nghĩa duy vật tầm thường, chủ nghĩa thực dụng và chủ nghĩa khách quan. Chúng ta cần phát huy tính năng động sáng tạo của ý thức, phát triển vai trò nhân tố con người và chống lại tư tưởng thái độ thụ động, ý ngồi chờ, bảo thủ, trì trệ và thiếu tính sáng tạo.