Lòng tự trọng và nỗi đau đớn của lão Hạc ##
Đoạn trích miêu tả cảnh lão Hạc kể với ông giáo về việc bán cậu Vàng, bộc lộ rõ tâm trạng đau đớn, dằn vặt của lão. Lão cố gắng tỏ ra vui vẻ, nhưng nụ cười gượng gạo, đôi mắt ầng ậng nước đã tố cáo sự thật. Lão Hạc không chỉ đau lòng vì phải bán đi người bạn thân thiết, mà còn bởi sự dằn vặt lương tâm khi lừa dối một con chó. Sự thật phũ phàng được hé lộ qua lời kể của lão: "Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ở, nhìn tôi như muốn bảo tôi rằng:"A! Lão già tệ lắm!Tôi ǎn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?". Lão Hạc đã tự trách bản thân, nhận thức được hành động của mình là sai trái. Lão đã đánh lừa một con chó, một sinh linh vô tội, chỉ vì hoàn cảnh éo le. Nỗi đau đớn của lão Hạc không chỉ là nỗi đau mất đi người bạn, mà còn là nỗi đau của sự dằn vặt lương tâm. Lão Hạc là người nông dân nghèo khổ, nhưng lại có lòng tự trọng cao. Lão không muốn làm phiền hàng xóm, không muốn nhận sự giúp đỡ của người khác. Lão chọn cách bán cậu Vàng, một hành động đau đớn nhưng lại là cách để lão giữ gìn phẩm giá của mình. Qua đoạn trích, ta thấy được tấm lòng nhân hậu, lòng tự trọng và nỗi đau đớn của lão Hạc. Lão là hình ảnh tiêu biểu cho người nông dân Việt Nam trong xã hội cũ, vừa nghèo khổ, vừa bất hạnh, nhưng vẫn giữ được phẩm chất cao đẹp. Lão Hạc là một nhân vật đầy cảm động, gây xúc động cho người đọc.