Giá trị nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến
Bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của nền văn học Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Bài thơ không chỉ là tiếng lòng của một người lính trẻ tuổi, tha thiết với lý tưởng cách mạng mà còn là bức tranh hoành tráng về thiên nhiên và con người Tây Bắc, đồng thời khẳng định giá trị nghệ thuật độc đáo, sáng tạo của Quang Dũng.
Vẻ đẹp bi tráng của thiên nhiên và con người Tây Bắc
Thiên nhiên Tây Bắc hiện lên qua ngòi bút Quang Dũng vừa hùng vĩ, dữ dội, vừa thơ mộng, trữ tình. Đó là hình ảnh “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi! / Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi”, với dòng sông Mã hùng vĩ, cuồn cuộn chảy giữa đại ngàn Tây Bắc. Đó còn là những dãy núi cao ngất, trùng điệp, hiểm trở: “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm / Heo hút cồn mây, súng ngửi trời”. Thiên nhiên ấy vừa hùng vĩ, dữ dội, vừa hoang sơ, heo hút, ẩn chứa đầy hiểm nguy, thử thách.
Giữa khung cảnh thiên nhiên ấy, người lính Tây Tiến hiện lên với vẻ đẹp vừa lãng mạn, hào hoa, vừa bi tráng, oai hùng. Họ là những chàng trai Hà thành thanh lịch, hào hoa, ra đi từ “những phố dài xao xác lá si” để rồi “đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”. Vẻ đẹp ấy càng được tô đậm khi đặt trong bối cảnh chiến tranh khốc liệt, đầy rẫy những hy sinh, gian khổ: “Chiều chiều oai linh thác gầm thắt / Đêm đêm Mường Hịch cọp trèo cây”. Họ sẵn sàng đối mặt với hiểm nguy, với cái chết “Chiết chén nghĩa tình quân tử / Chết ngay vì nước cũng thơm lây”. Chính sự đối lập giữa cái hùng vĩ, dữ dội của thiên nhiên và sự hi sinh, mất mát của người lính đã tạo nên vẻ đẹp bi tráng, thấm đẫm cảm hứng lãng mạn.
Ngôn ngữ thơ độc đáo, giàu chất tạo hình
Ngôn ngữ thơ trong Tây Tiến là sự kết hợp hài hòa giữa chất lãng mạn, hào hoa và bi tráng. Quang Dũng đã sử dụng rất thành công những hình ảnh thơ mang tính biểu tượng, giàu sức gợi. Hình ảnh “đoàn binh không mọc tóc” gợi sự gian khổ, thiếu thốn của người lính. Hình ảnh “Súng ngửi trời” là một sáng tạo độc đáo, thể hiện khí phách hiên ngang, tinh thần lạc quan của người lính Tây Tiến.
Bên cạnh đó, Quang Dũng còn sử dụng nhiều biện pháp tu từ độc đáo như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa… để tạo nên những câu thơ giàu hình ảnh, nhạc điệu. Nhịp thơ lúc nhanh, lúc chậm, khi dàn trải, khi dồn dập, biến hóa linh hoạt theo cảm xúc của tác giả. Tất cả đã góp phần tạo nên một phong cách thơ độc đáo, mang đậm dấu ấn cá nhân của Quang Dũng.
Bài thơ Tây Tiến là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Quang Dũng và của nền văn học Việt Nam. Tác phẩm đã thành công khắc họa bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, dữ dội và hình tượng người lính Tây Tiến với vẻ đẹp bi tráng, hào hoa. Với những giá trị nghệ thuật độc đáo, Tây Tiến xứng đáng là bài ca bất hủ về người lính trong kháng chiến chống Pháp.