Xây dựng công thức cấu tạo của Ankin từ tên gọi
Ankin là một họ hydrocarbon không no, mạch hở có chứa một liên kết ba (−C≡C−) trong mạch carbon. Liên kết ba carbon-carbon là đặc trưng cấu tạo và tính chất hóa học của ankin. Trong phân tử ankin, hai nguyên tử carbon liên kết ba ở trạng thái lai hóa sp, do đó góc liên kết H−C≡C trong phân tử axetilen là 180°.
Đặc điểm cấu tạo của ankin
Công thức phân tử chung của ankin là CnH2n-2 (n ≥ 2). Ankin là những hợp chất mạch hở, trong phân tử có một liên kết ba, còn lại là các liên kết đơn.
Xây dựng công thức cấu tạo ankin từ tên gọi
Để xây dựng công thức cấu tạo của ankin từ tên gọi, ta thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Xác định mạch chính và số hiệu nguyên tử carbon chứa liên kết ba.
Mạch chính là mạch carbon dài nhất chứa liên kết ba. Số hiệu nguyên tử carbon được bắt đầu từ phía gần liên kết ba hơn.
Bước 2: Viết mạch carbon của ankin tương ứng với tên gọi.
Bước 3: Thêm liên kết ba vào vị trí đã xác định ở bước 1.
Bước 4: Điền số nguyên tử hiđro còn thiếu vào mạch carbon sao cho mỗi nguyên tử carbon đều đủ 4 liên kết.
Ví dụ: Xây dựng công thức cấu tạo của 3-metylpent-1-in.
Bước 1: Mạch chính là pent-1-in, chứa 5 nguyên tử carbon và liên kết ba ở vị trí C số 1.
Bước 2: Viết mạch carbon của pentan.
CH3−CH2−CH2−CH2−CH3
Bước 3: Thêm liên kết ba vào vị trí C số 1 và thêm nhóm CH3 vào vị trí C số 3.
CH≡C−CH(CH3)−CH2−CH3
Bước 4: Điền số nguyên tử hiđro còn thiếu vào mạch carbon.
CH≡C−CH(CH3)−CH2−CH3
Vậy công thức cấu tạo của 3-metylpent-1-in là CH≡C−CH(CH3)−CH2−CH3.
Lưu ý khi viết công thức cấu tạo của ankin
* Mạch chính là mạch carbon dài nhất chứa liên kết ba.
* Số vị trí của các nhóm thế được tính sao cho tổng số vị trí của các nhóm thế là nhỏ nhất.
* Nếu có nhiều nhóm thế giống nhau thì thêm các tiếp đầu ngữ như "đi", "tri", "tetra",...
* Tên của các nhánh được viết theo thứ tự chữ cái.
Tóm lại, việc nắm vững quy tắc gọi tên và cách xây dựng công thức cấu tạo của ankin từ tên gọi là rất quan trọng, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cấu trúc và tính chất của loại hợp chất hữu cơ này.