Hoàn cảnh sáng tác và giá trị nghệ thuật của bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ
Hàn Mặc Tử say đắm vẻ đẹp xứ Huế mộng mơ, say đắm mối tình với người con gái xứ Huế, nên khi mắc phải căn bệnh quái ác, bị gia đình người yêu ngăn cấm, phải rời xa Huế, lòng nhà thơ đau đớn vô cùng. Bài thơ "Đây thôn Vĩ Dạ" được viết trong hoàn cảnh đó, in trong tập "Thơ điên" (1938), là nỗi niềm thương nhớ da diết về một khung trời kỷ niệm.
Nỗi nhớ khung cảnh thiên nhiên Vĩ Dạ
Mở đầu bài thơ là một câu hỏi tu từ thể hiện tâm trạng bồi hồi, hoài nghi của một người con xa quê:
"Sao anh không về chơi thôn Vĩ?"
Câu thơ như một lời trách móc, hờn dỗi của người con gái trong tưởng tượng, khiến lòng thi nhân xốn xang. Phải chăng chính Hàn Mặc Tử đang tự vấn lòng mình, tự trách mình đã để lỡ hẹn với thôn Vĩ. Nỗi nhớ ấy da diết đến mức ám ảnh cả trong giấc mơ:
"Mơ khách đường xa, khách đường xa".
Hình ảnh "khách đường xa" được lặp lại hai lần như khắc sâu nỗi nhớ quê hương, nhớ người yêu trong tâm trí nhà thơ. Hàn Mặc Tử khao khát được trở về Vĩ Dạ, được đắm mình trong khung cảnh thiên nhiên thơ mộng hữu tình:
"Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh".
Sắc trắng tinh khôi của tà áo dài như ẩn hiện trong sương khói, tạo nên một vẻ đẹp vừa thực vừa mơ. Thiên nhiên xứ Huế hiện lên với vẻ đẹp mờ ảo, hư hư thực thực, khiến lòng người xao xuyến.
Nỗi nhớ người con gái xứ Huế
Vĩ Dạ không chỉ đẹp bởi cảnh sắc thiên nhiên mà còn bởi con người nơi đây. Hàn Mặc Tử nhớ về người con gái với tình cảm yêu thương và trân trọng:
"Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?"
Hình ảnh "thuyền" và "trăng" được lặp lại tạo nên sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên. Câu thơ cuối như một lời hẹn ước, một niềm tin vào tương lai. Dù hiện tại có xa cách, nhưng nhà thơ vẫn hy vọng một ngày nào đó sẽ được trở về bên người mình yêu.
Giá trị nghệ thuật độc đáo
Bài thơ "Đây thôn Vĩ Dạ" là bức tranh thiên nhiên và con người xứ Huế đẹp đẽ, thơ mộng, in đậm dấu ấn phong cách thơ Hàn Mặc Tử. Ngôn ngữ thơ trong sáng, giàu hình ảnh, sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, câu hỏi tu từ,... tạo nên âm hưởng da diết, bâng khuâng.
Bên cạnh đó, bút pháp lãng mạn kết hợp với yếu tố tượng trưng được khai thác triệt để, tạo nên những câu thơ vừa thực vừa mơ, vừa gần gũi vừa xa xôi. Hình ảnh "sương khói", "trăng", "thuyền", "áo trắng" đều mang ý nghĩa biểu tượng, thể hiện tâm trạng và khát vọng của nhà thơ.
"Đây thôn Vĩ Dạ" là bài thơ tình hay viết về thiên nhiên và con người xứ Huế. Tác phẩm đã góp phần khẳng định tài năng và phong cách thơ độc đáo của Hàn Mặc Tử trong nền văn học Việt Nam. Bài thơ với những vần thơ đẹp, giàu cảm xúc, mang đậm dấu ấn cá nhân, đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.