Thu điếu - Một bức tranh thu yên ả, đượm buồn
Bài thơ "Thu điếu" của nhà thơ Nguyễn Khuyến là một tác phẩm cảm nhận mùa thu từ góc nhìn của một người câu cá. Từ những cảnh vật bình dị như ao thu, bức tranh thu trong bài thơ mang đến cho người đọc một không gian xinh xắn, thơ mộng. Ngay từ đầu bài thơ, chúng ta được đưa vào một thế giới tĩnh lặng, trong suốt của ao thu. Nước trong veo của ao thu lạnh lẽo, và một chiếc thuyền câu bé tẻo teo trôi trên mặt nước. Sóng biếc theo làn hơi gợn tí, lá vàng trước gió sẽ đưa vèo. Những cảnh vật này được thể hiện một cách nhẹ nhàng, chỉ gợi lên sự đọng kết, sự tĩnh lặng của mùa thu. Bức tranh thu trong bài thơ còn được tạo nên bởi những âm thanh và chuyển động nhẹ nhàng. Làn sóng biếc chỉ "gợn tỉ", lá vàng cũng "khẽ đưa vèo trong gió thu". Hai câu thực tả cảnh gần, hai câu luận tả canh cao, cảnh xa để hợp tạo thành bức tranh thu yên ả, đượm buồn. Chỉ ở mùa thu mới có "Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt" ấy. Cũng chỉ ở làng quê xứ Bắc đang độ thu mới có "Ngõ trúc quanh co khách vắng teo" ấy! Trong bức tranh thu ở "Thu điếu", chúng ta còn thấy hình ảnh con người đang ngồi câu cá nơi ao thu lạnh lẽo. Tuy nhiên, con người này không đánh động thêm gì cho bức tranh. Trái lại, tư thế và tâm tưởng của con người chỉ tạo thêm ấn tượng về sự ngưng đọng mà thôi. Bức tranh thôn quê mùa thu vẫn tĩnh lặng đến mức có thể nghe được cả âm thanh nhỏ nhất "Cá đâu đớp động dưới chân bèo". Với những hình ảnh và cảm nhận tĩnh lặng, yên bình, "Thu điếu" mang đến cho người đọc một trạng thái tâm trạng đặc biệt của mùa thu. Bài thơ này không chỉ là một bức tranh thu mà còn là một cách để chúng ta cảm nhận và hiểu sâu hơn về vẻ đẹp của mùa thu trong lòng người câu cá.