Nú thần Mặt Trời và Mặt Trăng
Trong văn bản trên, phương thức biểu đạt chính là truyền miệng và ngôi kể là ngôi thứ ba. Câu chuyện được kể từ quan điểm của một người thứ ba, không liên quan trực tiếp đến các nhân vật trong câu chuyện. Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng được Trời giao công việc là đi xem xét thế gian hàng ngày. Cô chị Mặt Trời và cô em Mặt Trăng thay phiên nhau khiêng kiệu để thực hiện nhiệm vụ này. Cô Mặt Trời phải ngồi lâu và ngày dài ra khi gặp phải bọn khiêng kiệu già đi chậm, trong khi cô Mặt Trăng tính tình nóng nảy và khiến cho người dưới trần phải chịu nóng bức và khó chịu. Tuy nhiên, sau khi cô Mặt Trăng nhận được lớp tro trát từ bà mẹ, cô đã thay đổi tính cách và trở nên dịu dàng hơn. Mỗi khi cô Mặt Trăng ngoảnh mặt nhìn xuống trần là lúc trăng rằm xuất hiện, và ngoảnh lưng lại là lúc trăng thượng huyền hay hạ huyền xuất hiện. Câu chuyện Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng giúp người xưa lí giải hiện tượng thiên nhiên như nguyệt thực, nhật thực và trăng quầng. Người xưa tin rằng khi chồng của hai nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng, một con gấu, đến gặp vợ, sẽ xảy ra nguyệt thực hoặc nhật thực. Khi đó, người dưới trần sẽ làm ầm ĩ lên để đánh trống, khua chiêng, gõ mõ̃ để gấu xa ra, vì gấu đi lại với vợ sẽ che lấp Mặt Trời và Mặt Trăng, gây hại cho mùa màng. Từ câu chuyện này, chúng ta có thể rút ra bài học về sự thay đổi tính cách và tác động của các yếu tố thiên nhiên đến cuộc sống con người. Cô Mặt Trăng đã thay đổi tính cách sau khi nhận được lớp tro trát từ bà mẹ, cho thấy sự ảnh hưởng của môi trường và sự thay đổi có thể xảy ra trong con người. Câu chuyện cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu và lí giải các hiện tượng thiên nhiên, giúp con người có thể đối phó và tận dụng tốt những tác động này. Với chủ đề của câu chuyện Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng, chúng ta có thể nhận thấy sự kết hợp giữa yếu tố thiên nhiên và con người, và tầm quan trọng của việc hiểu và tôn trọng thiên nhiên. Câu chuyện cũng cho thấy sự thay đổi tính cách và tác động của môi trường đến con người.