Vai Trò của Kinh Dịch trong Viết Văn của Ngô Tất Tố
Kinh Dịch, với tư tưởng âm dương ngũ hành và hệ thống quẻ tượng phong phú, đã ăn sâu vào văn hóa và tư tưởng của người Việt Nam từ ngàn đời nay. Là một học giả am hiểu Nho học và thấm nhuần văn hóa dân tộc, Ngô Tất Tố đã không nằm ngoài dòng chảy đó. Ảnh hưởng của Kinh Dịch trong sáng tác của ông, đặc biệt là trong tiểu thuyết "Tắt Đèn", thể hiện rõ nét qua cách xây dựng nhân vật, khắc họa số phận và phản ánh những xung đột trong xã hội.
Hệ Thống Nhân Vật Mang Màu Sắc Âm Dương
Dưới lăng kính Kinh Dịch, thế giới được chi phối bởi hai lực lượng đối lập nhưng thống nhất là âm và dương. Ngô Tất Tố đã vận dụng khéo léo thuyết âm dương để xây dựng nên một hệ thống nhân vật đa dạng và đầy tính bi kịch trong "Tắt Đèn". Gia đình lão Hạc, một hình ảnh thu nhỏ của xã hội nông thôn Việt Nam đương thời, hiện lên với những mảnh đời đối lập. Lão Hạc, người nông dân chất phác, hiền lành, đại diện cho lực dương, luôn phải gồng mình chống chọi với những bất công, tai ương mà số phận mang lại. Đối lập với lão Hạc là vợ chồng cai lý, hiện thân của sự tàn ác, bất nhân, đại diện cho lực âm, luôn chèn ép và đẩy người nông dân vào bước đường cùng.
Số Phận Bấp Bênh Dưới Lưới Trời Định Mệnh
Kinh Dịch đề cao vai trò của thiên mệnh, cho rằng cuộc đời con người chịu sự chi phối của một lưới trời định sẵn. Trong "Tắt Đèn", số phận của các nhân vật như chị Dậu, anh Dậu, lão Hạc đều mang đậm màu sắc bi kịch của thuyết định mệnh. Họ là những người nông dân lương thiện, cần cù, nhưng luôn phải g struggling against a predetermined destiny. Họ phải đối mặt với nạn đói, sưu cao thuế nặng, và sự áp bức của tầng lớp thống trị. Dù cố gắng đến đâu, họ cũng không thể thoát khỏi vòng xoáy nghiệt ngã của số phận, như thể cuộc đời họ đã được an bài bởi một thế lực siêu nhiên.
Xã Hội Loạn Đảo Qua Góc Nhìn Của Quẻ Tượng
Kinh Dịch sử dụng hệ thống quẻ tượng để lý giải các hiện tượng tự nhiên và xã hội. Ngô Tất Tố đã mượn hình ảnh những quẻ tượng quen thuộc trong Kinh Dịch để phản ánh một cách ẩn dụ về xã hội Việt Nam đương thời. Hình ảnh "tắt đèn" trong đêm tối, tượng trưng cho sự bế tắc, tuyệt vọng của người nông dân dưới ách áp bức, bóc lột. Hình ảnh "con đường" đầy chông gai, ẩn dụ cho cuộc sống khó khăn, vô định của họ. Thông qua những hình ảnh tượng trưng này, Ngô Tất Tố đã phơi bày một cách sâu sắc bức tranh xã hội Việt Nam đầu thế kỷ 20 đầy rẫy những bất công, loạn lạc.
Ngô Tất Tố, bằng tài năng và sự am hiểu sâu sắc về Kinh Dịch, đã thành công trong việc khắc họa một cách chân thực và sâu sắc bức tranh xã hội Việt Nam đương thời. "Tắt Đèn" không chỉ là một tác phẩm văn học xuất sắc mà còn là một lời tố cáo mạnh mẽ về sự thối nát của xã hội phong kiến và số phận bi thảm của người nông dân. Ảnh hưởng của Kinh Dịch đã góp phần tạo nên giá trị nhân văn sâu sắc và sức sống bền bỉ cho tác phẩm này.