Phân tích ý nghĩa biểu tượng trong lời ru Việt Nam

Lời ru, tiếng hát ầu ơ giản dị mà thấm đượm ân tình, là lời tâm tình của mẹ, của bà gửi gắm vào con cháu. Trong lời ru ấy, bên cạnh giai điệu ngọt ngào, êm ái, ta còn bắt gặp cả một thế giới tinh thần phong phú, ẩn chứa trong đó là cả một hệ thống biểu tượng độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Vũ trụ quan trong lời ru</h2>

Lời ru thường mở ra một không gian rộng lớn, mênh mông với những hình ảnh quen thuộc như con cò bay lả, cánh cò trắng, sông dài, núi cao, biển rộng... Đó là cả một vũ trụ thu nhỏ, nơi con người sống hòa hợp với thiên nhiên, đất trời. Hình ảnh "Ầu ơ... Ví dầu cầu ván đóng đinh/ Cầu tre lắc lẻo gập ghềnh khó đi" gợi lên một cuộc sống giản dị, mộc mạc nhưng cũng đầy khó khăn, thử thách. Qua đó, người mẹ muốn gửi gắm cho con cháu về một tinh thần lạc quan, mạnh mẽ vượt qua mọi gian nan trong cuộc sống.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Hệ giá trị đạo đức được gửi gắm</h2>

Lời ru không chỉ đơn thuần là lời hát mà còn là lời dạy dỗ con cháu về đạo đức, lối sống. Những câu hát như "Công cha như núi Thái Sơn/ Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra" đã trở thành kinh nghiệm sống, là bài học đầu đời về lòng hiếu thảo, về đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" của dân tộc. Lời ru cũng là lời khuyên răn, dạy bảo con người sống nhân ái, vị tha, yêu thương và giúp đỡ mọi người xung quanh: "Chim khôn kêu tiếng rảnh rang/ Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe".

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp</h2>

Ẩn sâu trong những lời ru là niềm tin vào cuộc sống, là khát vọng về một tương lai tươi sáng. Hình ảnh "Con cò bay bổng bay cao/ Bay qua cửa sổ, bay vào võng em" mang ý nghĩa tượng trưng cho ước mơ về một cuộc sống tự do, hạnh phúc. Lời ru cũng thể hiện mong muốn con cháu được sống trong no đủ, sung túc: "Cái bống bình bịch, cái bông bồng bềnh/ Mẹ về kêu chín cửa, đều chong đèn sáng cho con bú".

Lời ru Việt Nam với hệ thống biểu tượng phong phú đã góp phần nuôi dưỡng tâm hồn, vun đắp tình cảm gia đình và khơi gợi những giá trị nhân văn cao đẹp. Lời ru như dòng sữa ngọt ngào, êm dịu nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, gieo vào tâm hồn con trẻ những hạt giống tốt đẹp về tình yêu thương, về lẽ sống, về đạo lý làm người. Truyền thống hát ru của người Việt Nam cần được giữ gìn và phát huy như một nét đẹp văn hóa độc đáo của dân tộc.