So sánh quan niệm về con người trong văn học Lỗ Tấn và Nam Cao

Lỗ Tấn và Nam Cao là hai nhà văn lớn của văn học Trung Quốc và Việt Nam trong thế kỷ 20. Cả hai đều có những đóng góp quan trọng trong việc khắc họa chân dung con người và xã hội đương thời thông qua các tác phẩm văn học của mình. Mặc dù sống và viết trong những bối cảnh lịch sử, văn hóa khác nhau, nhưng quan niệm về con người trong sáng tác của Lỗ Tấn và Nam Cao có nhiều điểm tương đồng đáng chú ý, bên cạnh những nét riêng biệt độc đáo. Bài viết này sẽ so sánh và phân tích quan niệm về con người trong văn học của hai nhà văn lớn này, qua đó làm nổi bật những giá trị nhân văn sâu sắc trong tư tưởng và sáng tác của họ.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Nhìn nhận con người với cái nhìn hiện thực, phê phán</h2>

Cả Lỗ Tấn và Nam Cao đều có cái nhìn hiện thực, sắc sảo về con người và xã hội đương thời. Họ không ngần ngại phê phán những thói hư tật xấu, những mặt trái của con người. Trong các tác phẩm của Lỗ Tấn, ông thường mổ xẻ và phê phán gay gắt tính ích kỷ, hèn nhát, thụ động của con người Trung Quốc đương thời. Điển hình như nhân vật A Q trong truyện ngắn "A Q chính truyện" là hiện thân của sự ngu muội, tự lừa dối bản thân. Tương tự, Nam Cao cũng không ngại ngùng vạch trần những tính xấu của con người như sự ích kỷ, tham lam qua các nhân vật như Chí Phèo hay bà cụ Tứ trong truyện ngắn "Lão Hạc". Cả hai nhà văn đều nhìn nhận con người một cách toàn diện, không chỉ ca ngợi cái tốt mà còn thẳng thắn chỉ ra cái xấu.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Đề cao giá trị nhân phẩm và khát vọng sống của con người</h2>

Mặc dù có cái nhìn phê phán, nhưng cả Lỗ Tấn và Nam Cao đều đề cao giá trị nhân phẩm và khát vọng sống của con người. Trong các tác phẩm của mình, họ thường khắc họa những nhân vật bị đè nén, bị xã hội ruồng bỏ nhưng vẫn giữ được phẩm giá và khát vọng sống. Ví dụ như nhân vật Hạ Du trong truyện ngắn "Thuốc" của Lỗ Tấn, dù bị xã hội phong kiến đàn áp nhưng vẫn kiên cường đấu tranh cho lý tưởng của mình. Tương tự, nhân vật Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao, dù bị xã hội ruồng bỏ nhưng vẫn khao khát được sống như một con người bình thường. Qua đó, cả hai nhà văn đều thể hiện niềm tin vào phẩm giá và khả năng vươn lên của con người.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Quan tâm đến số phận của người nghèo khổ, bất hạnh</h2>

Một điểm tương đồng nổi bật trong quan niệm về con người của Lỗ Tấn và Nam Cao là sự quan tâm sâu sắc đến số phận của những người nghèo khổ, bất hạnh trong xã hội. Họ thường lấy những nhân vật thuộc tầng lớp dưới đáy xã hội làm trung tâm trong các tác phẩm của mình. Lỗ Tấn thường viết về nông dân, người lao động nghèo khổ như trong truyện ngắn "Vỡ đê". Nam Cao cũng vậy, ông thường khắc họa số phận của những người nông dân nghèo như trong truyện ngắn "Đời thừa". Qua đó, cả hai nhà văn đều thể hiện sự đồng cảm, trăn trở với số phận của những con người bất hạnh, đồng thời lên án sự bất công của xã hội.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Tin tưởng vào sức mạnh của giáo dục và văn hóa</h2>

Cả Lỗ Tấn và Nam Cao đều tin tưởng mạnh mẽ vào sức mạnh của giáo dục và văn hóa trong việc nâng cao nhận thức, thay đổi số phận con người. Lỗ Tấn từng nói: "Cứu vớt trẻ em là cứu vớt tương lai", thể hiện niềm tin của ông vào việc giáo dục thế hệ trẻ. Trong nhiều tác phẩm, ông đề cao vai trò của tri thức, của sự khai sáng đối với sự phát triển của con người và xã hội. Nam Cao cũng vậy, ông thường khắc họa những nhân vật trí thức nghèo như trong truyện ngắn "Đời thừa", qua đó thể hiện niềm tin vào sức mạnh của tri thức và văn hóa. Cả hai nhà văn đều cho rằng, chỉ có thông qua giáo dục và văn hóa, con người mới có thể vượt qua được sự ngu muội, lạc hậu để vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Thể hiện tinh thần nhân đạo sâu sắc</h2>

Điểm tương đồng quan trọng nhất trong quan niệm về con người của Lỗ Tấn và Nam Cao chính là tinh thần nhân đạo sâu sắc. Cả hai đều thể hiện tình yêu thương, sự cảm thông sâu sắc đối với con người, đặc biệt là những người bất hạnh, khổ đau. Họ không chỉ phê phán cái xấu mà còn luôn tin tưởng vào khả năng hướng thiện của con người. Lỗ Tấn từng viết: "Hy vọng là thứ tốt đẹp nhất trên đời", thể hiện niềm tin vào tương lai tươi sáng của con người và dân tộc. Nam Cao cũng vậy, ông luôn tin tưởng vào phẩm chất tốt đẹp tiềm ẩn trong mỗi con người, ngay cả những nhân vật bị xã hội ruồng bỏ như Chí Phèo. Tinh thần nhân đạo này chính là giá trị cốt lõi, xuyên suốt trong sáng tác của cả hai nhà văn.

Qua việc so sánh quan niệm về con người trong văn học Lỗ Tấn và Nam Cao, ta có thể thấy nhiều điểm tương đồng đáng chú ý. Cả hai đều có cái nhìn hiện thực, sắc sảo về con người và xã hội, không ngần ngại phê phán cái xấu nhưng vẫn luôn đề cao giá trị nhân phẩm và khát vọng sống của con người. Họ đặc biệt quan tâm đến số phận của những người nghèo khổ, bất hạnh và tin tưởng vào sức mạnh của giáo dục, văn hóa trong việc nâng cao nhận thức, thay đổi số phận con người. Trên hết, cả Lỗ Tấn và Nam Cao đều thể hiện một tinh thần nhân đạo sâu sắc, tình yêu thương và niềm tin vào con người. Những quan niệm này đã góp phần tạo nên giá trị nhân văn to lớn trong sáng tác của hai nhà văn, đồng thời phản ánh những tư tưởng tiến bộ của thời đại họ sống và viết.