Nỗi Buồn Làng Ngang Trong Thơ Nguyễn Khuyến
Xứ sở Kinh Bắc trong thơ Nguyễn Khuyến hiện lên với biết bao cảnh đẹp, hồn quê mộc mạc, gần gũi. Ấy vậy mà ẩn sâu trong vẻ đẹp ấy lại là nỗi buồn man mác, hoài cựu, hoài niệm về một thời vàng son đã qua. Nỗi buồn ấy được thể hiện rõ nét qua hình ảnh làng Ngang tiêu điều, xơ xác trong thơ ông.
<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Cảnh Làng Ngang Qua Hình Ảnh Con Đường Và Cánh Cò</h2>
Nỗi buồn làng Ngang trước hết được thể hiện qua hình ảnh con đường và cánh cò. Đó là con đường đầy rêu mọc, dấu hiệu của thời gian và sự lãng quên:
> "Con đường nhỏ nhỏ, gió xiêu xiêu
> Lẳng lặng (làng) Ngang, cò vạc bay."
Con đường "nhỏ nhỏ" gợi sự heo hút, ít người qua lại. Từ láy "xiêu xiêu" kết hợp với động từ "lẳng lặng" càng tô đậm thêm sự tĩnh lặng đến nao lòng. Hình ảnh "cò vạc bay" trên nền trời chiều tà càng khiến khung cảnh trở nên buồn bã, thê lương.
<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Nỗi Buồn Làng Ngang Qua Hình Ảnh Ngôi Nhà </h2>
Không chỉ dừng lại ở đó, nỗi buồn làng Ngang còn được khắc họa rõ nét qua hình ảnh ngôi nhà:
> "Khách đến nhà tôi, khách vắng teo
> Gác cao, ráo ráo, bìm bịp kêu."
Ngôi nhà của tác giả vốn là nơi sum họp, giờ đây lại trở nên vắng vẻ, hiu quạnh. Từ "vắng teo" cho thấy sự trống trải, im lìm đến đáng sợ. Tiếng "bìm bịp kêu" như tiếng gọi bạn, gọi người thân nhưng đáp lại chỉ là sự im lặng đáng sợ.
<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Nỗi Buồn Làng Ngang Qua Tâm Trạng Của Chủ Thể Trữ Tình</h2>
Giữa khung cảnh làng quê tiêu điều, xơ xác ấy, tâm trạng của chủ thể trữ tình càng thêm phần cô đơn, sầu muộn:
> "Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
> Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo."
Hình ảnh "ao thu lạnh lẽo" với "nước trong veo" gợi lên sự tĩnh lặng đến rợn người. Chiếc "thuyền câu bé tẻo teo" như lạc lõng giữa dòng đời. Tất cả tạo nên một bức tranh thu ảm đạm, thê lương, đồng thời phản chiếu nỗi lòng của nhà thơ.
Nỗi buồn làng Ngang trong thơ Nguyễn Khuyến là nỗi buồn thời thế, nỗi đau của một lớp người như ông. Đó là nỗi buồn hoài cựu, hoài niệm về một thời vàng son đã qua. Qua đó, ta thấy được tấm lòng yêu nước thầm kín mà sâu sắc của Nguyễn Khuyến. Ông xót xa trước cảnh đất nước lầm than, đồng thời bất lực trước thời cuộc.