Vẻ Đẹp Buồn Trong Bài Thơ Chiều Tối Của Nguyễn Du

Cảnh chiều tối nhuốm màu u buồn là một đề tài quen thuộc trong thi ca cổ điển Việt Nam. Trong bài thơ "Chiều tối", Nguyễn Du đã khắc họa thành công bức tranh thiên nhiên đượm buồn, man mác, đồng thời gửi gắm vào đó nỗi niềm u uất, cô đơn của chính mình. Vẻ đẹp buồn ấy được thể hiện rõ nét qua từng câu chữ, lay động tâm hồn người đọc.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Hoàng hôn buông xuống, vạn vật chìm trong tĩnh mịch</h2>

"Chim hôm thoi thót về rừng cũ,

Dặm khách muôn phương, bóng ngựa xa."

Hai câu thơ đầu vẽ nên khung cảnh chiều tà ảm đạm. Bức tranh hiện lên với những hình ảnh quen thuộc: cánh chim bay về tổ, tiếng vó ngựa từ xa vọng lại. Câu thơ không chỉ tả cảnh mà còn gợi thời gian. "Chim hôm" là dấu hiệu báo hiệu ngày tàn, bóng chiều buông xuống. Không gian rộng lớn như càng thêm mênh mông, hoang vắng bởi "dặm khách muôn phương" khuất dần trong ánh hoàng hôn. Từ láy "thoi thót" gợi lên tiếng kêu đơn độc, lạc lõng của cánh chim chiều, như đồng điệu với nỗi lòng của người khách tha phương nơi đất khách quê người.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Nỗi niềm của thi nhân trước cảnh chiều tà</h2>

"Lòng quê dợn dợn vời con nước,

Không khói, hoàng hôn cũng nhớ nhà."

Nếu hai câu thơ đầu tả cảnh, thì hai câu sau lại là lời bộc bạch trực tiếp tâm trạng của nhà thơ. Giữa khung cảnh thiên nhiên tĩnh lặng, lòng người chợt dâng lên nỗi niềm man mác, bâng khuâng. Từ "dợn dợn" gợi lên những gợn sóng lăn tăn trên mặt nước, cũng là ẩn dụ cho nỗi nhớ quê hương dâng trào, miên man trong lòng thi nhân. Hình ảnh "con nước" vừa cụ thể, vừa mang nghĩa tượng trưng cho dòng chảy thời gian, không ngừng trôi đi. Câu thơ thứ tư là một sáng tạo độc đáo của Nguyễn Du. "Không khói" ở đây có thể hiểu là không có khói lam chiều quen thuộc của làng quê. Chính sự vắng lặng, thiếu vắng ấy càng khiến lòng người thêm trống trải, khắc khoải nhớ về nơi chôn rau cắt rốn.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Vẻ đẹp buồn mang âm hưởng Đường thi</h2>

Bài thơ "Chiều tối" mang đậm dấu ấn của thơ Đường trong cả nội dung và nghệ thuật. Cảnh sắc thiên nhiên tiêu điều, u ám gợi nhớ đến những bài thơ "đường luật" thường gặp. Cách gieo vần "a" ở cuối câu thơ tạo nên âm hưởng trầm buồn, man mác, thể hiện nỗi sầu, nỗi nhớ da diết, khó nguôi ngoai trong lòng người. Hình ảnh "bóng ngựa xa", "con nước", "khói hoàng hôn" đều là những hình ảnh ước lệ thường thấy trong thơ ca cổ điển, góp phần tạo nên vẻ đẹp cổ kính, trang nhã cho thi phẩm.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Kết luận</h2>

"Chiều tối" là một bài thơ ngắn nhưng chứa đựng nhiều cung bậc cảm xúc. Bằng bút pháp miêu tả tinh tế, ngôn ngữ giàu hình ảnh, Nguyễn Du đã khắc họa thành công bức tranh thiên nhiên chiều tối u buồn, tĩnh mịch, đồng thời gửi gắm vào đó nỗi lòng tha thiết yêu quê hương đất nước của mình. Vẻ đẹp buồn man mác, bâng khuâng của bài thơ đã chạm đến trái tim người đọc, khơi gợi trong lòng người những rung cảm sâu lắng về cuộc đời, về quê hương.