Phân Tích Nghệ Thuật Thể Hiện Tình Cảm Của Nguyễn Du Trong Bài Cảnh Khuya

Cảnh khuya tĩnh mịch, tiếng suối trong veo như tiếng hát xa, ánh trăng sáng rọi, dát vàng lên cây lá. Giữa không gian ấy, có một người thao thức chưa ngủ, đó là Nguyễn Du. Bài thơ "Cảnh khuya" đã khắc họa bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và thể hiện tâm hồn nhạy cảm, yêu thiên nhiên, yêu nước của tác giả.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Tâm Trạng Của Nhà Thơ Qua Hình Ảnh Thiên Nhiên</h2>

Nguyễn Du đã sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc sắc để thể hiện tâm trạng của mình. Mở đầu bài thơ là khung cảnh đêm khuya thanh vắng: "Tiếng suối trong như tiếng hát xa". Từ láy "trong veo" gợi lên âm thanh trong trẻo, tinh khiết của tiếng suối, khiến nó trở nên gần gũi, thân quen như tiếng hát của con người. Hình ảnh so sánh "như tiếng hát xa" lại tạo cảm giác mơ hồ, huyền ảo, tiếng suối như vọng lại từ cõi xa xăm, khiến không gian núi rừng về đêm càng thêm tĩnh lặng.

"Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa" là một câu thơ tả cảnh đẹp, thể hiện sự tinh tế trong cảm nhận của nhà thơ. Ánh trăng bao trùm lên cảnh vật, tạo nên một bức tranh lung linh, huyền ảo. Hình ảnh "trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa" được tạo nên từ cách nhìn từ trên xuống, từ xa đến gần, từ bao quát đến chi tiết, tạo nên một vẻ đẹp cổ kính, trang nghiêm cho cảnh vật.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Nỗi Niềm Trước Cảnh Nước Non</h2>

Giữa khung cảnh thiên nhiên hữu tình ấy, tâm trạng của nhà thơ được thể hiện rõ nét qua hai câu thơ cuối: "Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ/ Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà". Câu thơ "Cảnh khuya như vẽ" với từ "vẽ" đã gợi lên một bức tranh thiên nhiên đẹp như tranh, đầy sức sống. Chính cảnh đẹp ấy khiến nhà thơ "chưa ngủ", nhưng lý do sâu xa không phải vì say mê trước cảnh đẹp mà bởi "lo nỗi nước nhà".

Câu thơ cuối cùng đã thể hiện trực tiếp tâm trạng của nhà thơ. Đó là nỗi lo lắng cho vận mệnh đất nước đang bị quân xâm lược giày xéo. Từ "nỗi" kết hợp với động từ "lo" đã cho thấy tấm lòng yêu nước thương dân sâu sắc của Nguyễn Du. Ông không chỉ là một nhà thơ yêu thiên nhiên mà còn là một người con ưu tú của dân tộc, luôn canh cánh trong lòng nỗi niềm đất nước.

Bài thơ "Cảnh khuya" tuy chỉ vỏn vẹn bốn câu thơ ngắn ngủi nhưng đã khắc họa thành công bức tranh thiên nhiên núi rừng lúc đêm khuya và thể hiện tâm hồn nhạy cảm, yêu thiên nhiên, yêu nước sâu sắc của tác giả. Ngôn ngữ thơ trong sáng, giản dị mà hàm súc, hình ảnh thơ đẹp, giàu sức gợi. Hai câu thơ cuối là lời ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên, đồng thời thể hiện nỗi lòng của một người con đất Việt luôn trăn trở cho vận mệnh của dân tộc.