Marco Polo và những thương nhân phương Đông: Những người đầu tiên đến Việt Nam

Trong tác phẩm "L’Indochine d'autrefois et d'aujourd'hui" (Đông Dương xưa và nay), nhà nghiên cứu Pháp J.B. Alberti đã xác định Marco Polo là người châu Âu đầu tiên đã đến những vùng đất nay thuộc lãnh thổ Việt Nam. Ông ta đã đi từ mũi Hảo Vọng (Cap de Bonne-Espérance) đến Trung Quốc và sau đó ghé lại Champa (Chiêm Thành) vào năm 1280. Mười hai năm sau đó, trên đường trở về Ý, Marco Polo đã ghé lại Thủy Chân Lạp, tức vùng đất Nam kỳ hiện nay. Tuy nhiên, trước Marco Polo, các thương nhân phương Đông đã đến Việt Nam để buôn bán từ thế kỷ thứ XII. Sách Đại Việt sử ký toàn thư đã ghi lại rằng vào năm 1149, đời vua Lý Anh Tông, thuyền buôn từ các xứ Qua Oa, Lộ Lạc và Tiêm La đã đến vùng biển Hải Đông của Việt Nam để giao thương với người bản xứ. Nhà vua đã nhận thấy cơ hội này và cho phép dân địa phương lập trang trại dọc bờ biển, gần đảo Vân Đồn để trao đổi sản vật và đồ nhu yếu. Tác phẩm của J.B. Alberti cũng đề cập đến sự khác biệt trong cách thái độ của người châu Âu và người Việt khi tiếp xúc với người ngoại quốc. Ông viết rằng người châu Âu thường nhìn nhận người Việt như những kẻ ngoại đạo và có thái độ ghét cay ghét đắng, trong khi người Việt lại đối xử với họ một cách nhã nhặn, thân tình và lịch sự. Ông chia sẻ những câu chuyện sinh động để minh chứng cho nhận xét này, ví dụ như khi một số người ngoại quốc bị đắm tàu ở một cảng thuộc Đàng Trong, dân địa phương đã nhiệt tình giúp đỡ và chào đón họ. Từ những thông tin này, chúng ta có thể thấy rằng Marco Polo không phải là người châu Âu đầu tiên đến Việt Nam, mà đã có những thương nhân phương Đông đến trước đó từ thế kỷ XII. Tuy nhiên, tác phẩm của J.B. Alberti đã đưa ra những nhận xét thú vị về sự khác biệt văn hóa và thái độ tiếp xúc giữa người châu Âu và người Việt. Trên cơ sở này, chúng ta có thể thấy rằng việc nghiên cứu lịch sử và văn hóa của một quốc gia không chỉ dựa trên những tài liệu chính thức mà còn cần phải xem xét các nguồn thông tin khác nhau và đưa ra những nhận xét sáng tạo.