Kinh Dịch và Bức Tranh Xã Hội trong Tác Phẩm của Ngô Tất Tố

Kinh Dịch là một hệ thống triết học và vũ trụ học cổ xưa của Trung Quốc, đã ăn sâu vào tư tưởng và văn hóa Việt Nam từ ngàn đời nay. Bên cạnh đó, Ngô Tất Tố, một trong những cây bút tiên phong của văn học hiện thực phê phán Việt Nam đầu thế kỷ 20, đã khắc họa rõ nét bức tranh xã hội đầy biến động và bất công. Sự giao thoa giữa Kinh Dịch và hiện thực xã hội trong tác phẩm của Ngô Tất Tố tạo nên một lớp lang ý nghĩa sâu sắc, phản ánh cái nhìn nhân sinh quan và cách thức nhà văn nhìn vào dòng chảy lịch sử, xã hội.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Thiên Đạo và Nhân Tâm trong Bối Cảnh Xã Hội Phong Kiến</h2>

"Tất cả những sự việc và hiện tượng xảy ra trong vũ trụ đều vận động theo những quy luật nhất định" - đó là tư tưởng cốt lõi của Kinh Dịch. Trong xã hội phong kiến Việt Nam, "Thiên Đạo" được xem là quy luật bất biến, chi phối vận mệnh quốc gia và số phận con người. Ngô Tất Tố, bằng ngòi bút hiện thực sắc bén, đã phơi bày sự mục ruỗng của xã hội phong kiến, nơi "Nhân tâm" bị tha hóa bởi tham lam, ích kỷ và áp bức.

Những số phận bi kịch trong tác phẩm của ông, như chị Dậu trong "Tắt đèn", là minh chứng cho sự mâu thuẫn giữa "Thiên Đạo" và "Nhân tâm". Chị Dậu, người phụ nữ nông dân hiền lành, chất phác, bị đẩy vào bước đường cùng bởi sự áp bức của tầng lớp thống trị. Hành động phản kháng của chị là tiếng nói phản kháng cho những số phận nhỏ bé bị chèn ép, đồng thời cũng là sự vi phạm "Thiên Đạo" - lẽ phải của trời đất.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Âm Dương - Ngũ Hành và Sự Biến Đổi Xã Hội</h2>

Kinh Dịch luận về sự tương tác và biến đổi không ngừng của Âm Dương - Ngũ Hành, tạo nên sự vận động của vũ trụ. Trong tác phẩm của Ngô Tất Tố, xã hội Việt Nam đầu thế kỷ 20 cũng được đặt trong dòng chảy biến đổi không ngừng. Sự xâm nhập của chủ nghĩa thực dân Pháp đã tạo nên những xáo trộn sâu sắc trong đời sống kinh tế, chính trị và văn hóa.

Ngô Tất Tố đã nhìn thấy sự chuyển biến tất yếu của thời cuộc, khi những giá trị cũ lỗi thời dần bị thay thế bởi những tư tưởng mới. Tuy nhiên, sự biến đổi này cũng kéo theo những mâu thuẫn, xung đột giữa cái cũ và cái mới, giữa truyền thống và hiện đại. Hình ảnh những người nông dân rời bỏ ruộng vườn lên thành thị kiếm sống trong "Tắt đèn" hay những xung đột gia đình trong "Lều chõng" là minh chứng cho sự va đập của hai luồng tư tưởng, hai cách sống trong thời kỳ giao thời.

<h2 style="font-weight: bold; margin: 12px 0;">Quẻ Dịch và Số Phận Con Người</h2>

Kinh Dịch tin rằng mỗi sự việc, mỗi con người đều mang một "Quẻ Dịch" riêng, phản ánh bản chất và vận mệnh của nó. Trong văn của Ngô Tất Tố, số phận con người dường như cũng được định đoạt bởi những "Quẻ Dịch" nghiệt ngã. Những nhân vật như chị Dậu, Chí Phèo... dường như bị giam cầm trong bi kịch của chính mình, không thể thoát khỏi vòng xoáy nghiệt ngã của số phận.

Tuy nhiên, Ngô Tất Tố không hoàn toàn bi quan. Ông tin rằng con người có thể thay đổi số phận của mình bằng ý chí và hành động. Hình ảnh chị Dậu vùng lên phản kháng, hay những người nông dân dám đứng lên đấu tranh cho quyền lợi của mình là minh chứng cho sức mạnh của con người trong việc vượt qua số phận.

Tác phẩm của Ngô Tất Tố là sự kết hợp độc đáo giữa tư tưởng Kinh Dịch và hiện thực xã hội Việt Nam đầu thế kỷ 20. Ông đã sử dụng những triết lý sâu xa của Kinh Dịch để lý giải những biến động xã hội và số phận con người trong một thời kỳ đầy biến động. Qua đó, Ngô Tất Tố đã góp phần tạo nên một dòng văn học hiện thực phê phán sâu sắc, có giá trị nhân văn to lớn và sức sống lâu bền trong lòng bạn đọc.