Nữ thần Lúa và sự hờn đổi của cô

Nữ thần Lúa là một cô gái xinh đẹp, dáng người éo lá và có tính hay hơn dỗi. Nàng là con gái Ngọc Hoàng và sau những trận lụt lội ghê gớm xảy ra, sinh linh cây có đều bị diệt hết, trời bèn cho những gạo còn sống sót sinh con đẻ cái trên mặt đất và sai Nữ thần Lúa xuống trần gian, nuôi sống loài người. Nữ thần Lúa đã làm phép cho những hạt giống gieo xuống đất này mầm, mọc thành cây, kết bông mấy hạt Lúa chín tự về nhà không cần gặt và không phải phơi phóng gì cả. Chỉ cần ăn, cứ ngắt bông bỏ vào nồi là lúa sẽ thành cơm. Tuy nhiên, Nữ thần Lúa cũng có những sự hờn đổi. Một hôm, cô con gái nhà kia đang bận việc. Sân chưa quét dọn, cửa kho cũng chưa mở, lúa ở ngoài đã ùn ùn kéo về. Cô gái cuống quít và đâm cáu. Sẵn tay đang cầm cái chồi, cô đập vào đầu bông lúa mà mắng: "Người ta chưa dọn dẹp xong đã bò về. Gì mà hấp tấp thế." Nữ thần Lúa đã bực trong lòng và phang một cán chối vào đầu. Từ đó, Nữ thần Lúa đã hờn đổi và không cho lúa bò về nữa. Người trần gian phải xuống tận ruộng lấy từng bông. Thấy vắt vả mệt nhọc quá, người ta mới chế ra liềm hái để cắt lúa cho nhanh. Và lúa cũng không tự biến thành cơm nữa mà phải phơi phóng, xay giã cho ra gạo. Sự hờn đổi của Nữ thần Lúa còn đôi khi cay nghiệt hơn nữa. Nàng vẫn giận sự phũ phảng của con người, nên nhiều lần đã cấm không cho các bông lúa này nở. Có kết hạt thì cũng chỉ là lúa lép mà thôi. Vì thế, sau này mỗi lần gặt xong là người trần gian phải làm lễ cúng hồn Lúa, cũng là cúng thần Lúa. Cúng hồn Lúa, cơm mới, do các gia đình tổ chức trong nhà mình. Các làng, các bản cũng phải mở những ngày hội chung để cúng thần Lúa. Trong những ngày hội ấy, mờ đầu cho các cuộc tế tự và trò vui, thường có một tiết mục hấp dẫn, gọi là "Rước bông lúa". Các trò Trǎm (Vĩnh Phú), trò Trièng (Thanh Hóa), trò thổi tù và cây Hồng (Nghệ An, Hà Tĩnh) đều có rước bông lúa như vậy. Tóm lại, Nữ thần Lúa là một nhân vật quan trọng trong thần thoại Việt Nam. Cô không chỉ là người mang lại lúa cho loài người mà còn có những sự hờn đổi và cay nghiệt. Sự hờn đổi của cô đã tạo nên những phong tục và tập quán trong cuộc sống của người Việt.