Sự đối lập giữa hai thế giới trong
Trong văn học Việt Nam, tác phẩm "Số đỏ" của nhà văn Vũ Trọng Phụng đã khắc họa một bức tranh sống động về xã hội Việt Nam những năm 1930. Qua lăng kính trào phúng sắc bén, tác giả đã phơi bày sự đối lập gay gắt giữa hai thế giới: thế giới của tầng lớp thượng lưu giàu có và thế giới của những người dân lao động nghèo khổ. Sự tương phản này không chỉ thể hiện qua đời sống vật chất mà còn qua lối sống, tư tưởng và đạo đức của các nhân vật, tạo nên một bức tranh xã hội đầy mâu thuẫn và nghịch lý.
Sự đối lập về đời sống vật chất
Sự đối lập giữa hai thế giới trong "Số đỏ" được thể hiện rõ nét nhất qua đời sống vật chất của các nhân vật. Một bên là cuộc sống xa hoa, dư dả của giới thượng lưu như gia đình cụ cố Tổ, bà Phó Đoan hay ông Văn Minh. Họ sống trong những căn biệt thự rộng lớn, ăn uống sang trọng, tiêu xài hoang phí. Ngược lại, thế giới của những người lao động như Xuân tóc đỏ hay cô Tuyết lại vô cùng nghèo khổ, chật vật. Họ phải vật lộn với cuộc sống hàng ngày, lo từng bữa ăn và chỗ ở. Sự đối lập này càng làm nổi bật khoảng cách giàu nghèo trong xã hội đương thời.
Tương phản về lối sống và tư tưởng
Sự đối lập giữa hai thế giới trong tác phẩm còn được thể hiện qua lối sống và tư tưởng của các nhân vật. Giới thượng lưu sống một cuộc sống phù phiếm, chạy theo mốt Tây và những giá trị hào nhoáng bề ngoài. Họ coi trọng hình thức hơn nội dung, sẵn sàng làm mọi thứ để được coi là "văn minh". Điển hình là ông Văn Minh với những trò lố lăng như cắt tóc cho chó, tổ chức đám cưới cho mèo. Ngược lại, những người lao động lại sống một cuộc sống đơn giản, chân thật hơn. Họ quan tâm đến những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống và giá trị đạo đức truyền thống.
Đối lập về đạo đức và nhân cách
Sự đối lập giữa hai thế giới trong "Số đỏ" còn được thể hiện qua đạo đức và nhân cách của các nhân vật. Giới thượng lưu thường được miêu tả với những tính cách tiêu cực như giả dối, lố bịch, vô đạo đức. Họ sẵn sàng làm mọi thứ để đạt được mục đích, kể cả việc vi phạm đạo đức và pháp luật. Ví dụ như bà Phó Đoan sẵn sàng ngoại tình với Xuân tóc đỏ, hay ông Văn Minh lợi dụng chức quyền để trục lợi. Ngược lại, những người lao động dù nghèo khổ nhưng vẫn giữ được phẩm chất tốt đẹp. Họ chân thành, thật thà và có lòng tự trọng.
Sự đối lập trong cách nhìn nhận xã hội
Sự đối lập giữa hai thế giới trong tác phẩm còn được thể hiện qua cách nhìn nhận xã hội của các nhân vật. Giới thượng lưu thường có cái nhìn hời hợt, phiến diện về xã hội. Họ chỉ quan tâm đến những giá trị bề ngoài, những thứ có thể làm tăng vị thế xã hội của mình. Ngược lại, những người lao động lại có cái nhìn thực tế và sâu sắc hơn về cuộc sống. Họ nhìn nhận xã hội qua lăng kính của những người đang phải vật lộn với cuộc sống hàng ngày.
Đối lập trong cách ứng xử và giao tiếp
Sự đối lập giữa hai thế giới trong "Số đỏ" còn được thể hiện qua cách ứng xử và giao tiếp của các nhân vật. Giới thượng lưu thường có cách ứng xử giả tạo, phô trương. Họ sử dụng ngôn ngữ lai căng, pha trộn tiếng Việt và tiếng Pháp một cách lố bịch để tỏ ra mình "văn minh". Ngược lại, những người lao động lại có cách ứng xử chân thành, mộc mạc hơn. Họ sử dụng ngôn ngữ đời thường, gần gũi với cuộc sống hàng ngày.
Qua việc khắc họa sự đối lập gay gắt giữa hai thế giới, Vũ Trọng Phụng đã tạo nên một bức tranh xã hội đầy mâu thuẫn và nghịch lý. Tác giả không chỉ phê phán những tệ nạn của xã hội đương thời mà còn gợi mở những vấn đề sâu sắc về sự bất công và bất bình đẳng trong xã hội. Sự đối lập này không chỉ là sự khác biệt về vật chất mà còn là sự đối lập về tư tưởng, đạo đức và cách sống, phản ánh một xã hội đang trong giai đoạn chuyển mình với nhiều biến động và mâu thuẫn.
Tác phẩm "Số đỏ" không chỉ là một tấm gương phản chiếu xã hội Việt Nam những năm 1930 mà còn là một lời cảnh tỉnh sâu sắc về những giá trị đạo đức và nhân văn. Thông qua việc phơi bày sự đối lập giữa hai thế giới, Vũ Trọng Phụng đã khéo léo gửi gắm thông điệp về sự cần thiết của một xã hội công bằng, bình đẳng hơn, nơi giá trị con người được đánh giá bằng phẩm chất và năng lực thực sự, chứ không phải bởi địa vị xã hội hay của cải vật chất.